Boeing 737 MAX, havacılık tarihine damga vuran iki büyük kazanın ardından kapsamlı bir yeniden tasarımdan geçti. Uçuş güvenliği açısından büyük tartışmalara yol açan MCAS sistemi, Boeing tarafından tamamen elden geçirildi. İşte detaylar…
737 MAX Neden Geliştirildi?
Boeing 737 MAX, önceki model olan 737NG’nin bir güncellemesi olarak geliştirildi. Airbus A320neo’nun piyasaya sürülmesi ve American Airlines’ın MAX için yaptığı 100 adetlik ön sipariş, Boeing’i bu modernizasyon adımını atmaya teşvik etti. A320neo’nun yeni motorları ve Sharklet kanat uçları gibi teknolojik yenilikleri karşısında, Boeing de benzer şekilde CFM LEAP-1B motorları, yeni kanatçıklar, gelişmiş bir kuyruk konisi ve güncellenmiş bir uçuş güvertesi ile 737 MAX serisini tanıttı.
Kazalara Yol Açan Sistem: MCAS Nedir?
Manevra Karakteristikleri Artırma Sistemi (MCAS), Boeing 737 MAX serisine özgü bir uçuş kontrol sistemi olarak geliştirildi. Amacı, yeni motor konfigürasyonu nedeniyle ortaya çıkan “pitch-up” yani burun yukarı kalkma eğilimini dengelemekti. MCAS sistemi, trim ayarlamaları yaparak bu eğilimi bastırıyor ve uçağın 737NG ile benzer şekilde uçmasını sağlıyordu. Bu sayede pilotlara ek simülatör eğitimi verilmesine gerek kalmıyordu.
Ancak sistemin yalnızca tek bir hücum açısı (AOA) sensöründen veri alması ve defalarca devreye girmesi, ciddi bir güvenlik zafiyetine yol açtı.
İki Büyük Kaza: JT610 ve ET302
MCAS sistemi, 29 Ekim 2018’de Endonezya’da düşen Lion Air JT610 ve 10 Mart 2019’da Etiyopya’da düşen Ethiopian Airlines ET302 kazalarında doğrudan rol oynadı. Lion Air kazasında sistem 20’den fazla kez devreye girdi. Etiyopya kazasında ise MCAS dört kez çalıştı. Her iki durumda da uçaklar tırmanış aşamasındaydı ve sistemin ani trim ayarlamaları, uçağın burun aşağı dalmasına neden oldu.
| Uçuş | Tarih | Konum | Uçak | MCAS Aktivasyon Sayısı |
|---|---|---|---|---|
| Lion Air JT610 | 29 Ekim 2018 | Endonezya | Boeing 737 MAX 8 (PK-LQP) | 20+ |
| Ethiopian ET302 | 10 Mart 2019 | Etiyopya | Boeing 737 MAX 8 (ET-AVJ) | 4 |
Kaza raporlarına göre, her iki uçuşun mürettebatı da MCAS hakkında bilgi sahibi değildi. Sistem, uçuş işletme kılavuzlarından kasıtlı olarak çıkarılmıştı. Lion Air kazasından önce yapılan bir uçuşta sistem hatalı şekilde çalışmış ve mürettebat kontrol listesine uygun şekilde sistemi etkisiz hale getirmişti. Ancak kazaya karışan uçuş ekipleri, yoğun stres altında prosedürleri tam olarak uygulayamadı.
Yeniden Tasarlanan MCAS Sistemi Nasıl Çalışıyor?
Boeing, 737 MAX için MCAS sistemini baştan tasarladı. Artık sistem, uçağın her iki AOA sensöründen gelen verilerle çalışıyor. Eğer sensörler arasında ciddi bir fark varsa, sistem devre dışı kalıyor. Ayrıca MCAS, yüksek hücum açısı durumunda sadece bir kez etkinleşebiliyor ve trim ayarlama miktarı da sınırlandırıldı.
Bu değişikliklerle birlikte, MCAS artık daha güvenli bir hale geldi. FAA ve diğer sivil havacılık otoriteleri, yapılan düzenlemelerin ardından MAX uçaklarının tekrar havalanmasına izin verdi.
Pilotlar Artık Bilgilendiriliyor
Kazalar öncesinde pilotların MCAS sisteminden haberi yoktu. Ancak artık tüm 737 MAX uçuş kılavuzlarında sistemin detayları yer alıyor. Eğitim modüllerine MCAS senaryoları da dahil edildi. Bu adımlar, benzer kazaların tekrarlanmaması için alındı.
Havacılıkta Dönüm Noktası
737 MAX kazaları, modern havacılık tarihinde güvenlik kültürü ve yazılım temelli sistemler üzerine yeni bir bakış açısı geliştirilmesine neden oldu. Boeing’in yaptığı tasarım değişiklikleri, sektör genelinde benzer sistemlerin daha şeffaf ve güvenilir şekilde kullanılmasına yönelik önemli bir örnek teşkil etti.
