Ram Air Turbine (RAT), uçakların kanatlarına ya da gövdesinin altına yerleştirilen, alternatif veya acil durumlarda hidrolik ya da elektrik güç kaynağı olarak kullanılan küçük bir türbindir. RAT, hava akımından güç üretir ve bir jeneratöre veya hidrolik pompaya bağlanabilir. Bu sistem, uçuş sırasında oluşan hava akımını kullanarak çalışır.
Ram Air Ne Anlama Gelir?
İngilizce “ram” kelimesi, vurmak, çarpmak ya da toslamak anlamlarına gelir. Ayrıca koyunların tokuşması da bu terimle ifade edilir. Bu bağlamda “Ram Air” ifadesi, uçağa çarpan hava akımı olarak tanımlanabilir. Bu hava akımı, RAT’ın çalışmasını sağlayan temel unsurdur.
Ram Air Turbine Nasıl Çalışır?
RAT, uçaklarda güç kaybı yaşandığında devreye giren bir yardımcı pervane sistemidir. Çapı yaklaşık 40 cm olan bu türbin, uçak uçuş halindeyken hava akımını kullanarak ortalama 6000 rpm hızla döner. Türbinin dönüşü bir jeneratöre ya da hidrolik pompaya bağlanarak güç üretir.
Bu sistemlerde türbinin dönüş hızı, uçağın hızıyla doğru orantılıdır. Uçağın hızı arttıkça türbin daha hızlı döner ve bu durum daha fazla elektrik veya hidrolik basınç üretimini mümkün kılar. Örneğin, yüksek hızda uçan bir uçakta RAT, çok daha yüksek verimlilikle çalışarak kritik sistemleri destekleyebilir.
Acil Durumlarda Ram Air Turbine’nin Rolü
Acil durumlar için tasarlanan RAT, bugüne kadar belgelenen 16 farklı olayda 1.700 kişinin hayatını kurtarmayı başarmıştır. Bu sistem, uçuş kontrol kaybını önleyerek uçağın havada kalmasını sağlar ve Fly By Wire sistemleriyle kontrol edilen uçaklarda hayati bir öneme sahiptir.
Uçaklarda Fly By Wire teknolojisi, uçuş kontrol yüzeylerinin elektronik sinyallerle hareket ettirilmesini sağlar. Ancak bu sistemler, elektrik kaybı durumunda işlevsiz hale gelebilir. İşte bu noktada devreye giren RAT, gerekli güç kaynağını sağlayarak uçak kontrollerinin devamlılığını güvence altına alır.
Ram air turbine ne kadar elektrik üretir?
Uçağın hareketinden kaynaklanan hava akımı, RAT’ın pervanelerini döndürerek jeneratörün devreye girmesini sağlar. Bu sayede ihtiyaç duyulan elektrik üretilir ve kritik sistemler desteklenir.
RAT’ın Elektrik Üretimini Etkileyen Faktörler
RAT’ın ürettiği elektrik miktarı, birden fazla faktöre bağlıdır. Bu faktörler arasında uçağın hızı, türbinin tasarımı ve jeneratör kapasitesi öne çıkar.
- Uçağın Hızı: Uçağın hızı arttıkça, RAT’ın pervaneleri daha hızlı döner ve bu durum daha fazla elektrik üretilmesini sağlar.
- RAT Tasarımı: Her uçak modeli, farklı tasarımlarda RAT sistemleri kullanabilir. Bu tasarımsal farklılıklar, üretilen elektrik miktarını doğrudan etkiler.
- Jeneratör Kapasitesi: RAT’a bağlı jeneratörün kapasitesi, maksimum üretilebilecek elektrik miktarını belirleyen en önemli unsurlardan biridir.
Ticari Uçaklarda RAT’ın Kapasitesi
Ticari uçaklarda kullanılan RAT sistemleri genellikle 5 ile 70 kW arasında elektrik üretme kapasitesine sahiptir. Ancak, bu değer yalnızca genel bir aralıktır ve bazı uçak modellerinde üretim kapasitesi bu aralığın dışında olabilir.
RAT’ın Görevleri ve Limitleri
RAT, öncelikli olarak uçağın ana elektrik sistemine bir yedek kaynak sağlamak için tasarlanmıştır. Bununla birlikte, tüm uçak sistemlerini çalıştırmak için yeterli elektrik üretmesi beklenmez. Ancak, uçak kontrollerinin işlevselliğini korumak ve güvnli bir iniş gerçekleştirmek için gerekli olan elektriksel ve hidrolik sistemlere yeterli gücü sağlamada oldukça etkili bir role sahiptr.
