ABD hava trafik güvenliği, son haftalarda art arda yaşanan teknik arızalarla yeniden mercek altına alındı. Newark Liberty Uluslararası Havalimanı ve Denver Hava Trafik Kontrol Merkezi’nde meydana gelen radar ve iletişim sistemi kesintileri, ülke genelindeki havacılık altyapısının ne kadar kırılgan hale geldiğini ortaya koydu. Kontrolörlerin geçici olarak uçakları görememesi ve pilotlarla iletişim kuramaması, ciddi güvenlik endişelerine yol açtı.
Newark’taki Arızalar Uçuş Güvenliğini Tehdit Etti
Newark Liberty Uluslararası Havalimanı’nda iki hafta içerisinde üç büyük sistem arızası yaşandı. Bu arızalar, uçakların kalkış ve iniş öncesi en kritik aşamalarında yönlendirmeyi sağlayan TRACON (Terminal Radar Yaklaşım Kontrol) sistemi üzerinde etkili oldu.
Newark için bu hizmeti sağlayan TRACON tesisi, yüksek yaşam maliyetleri nedeniyle geçtiğimiz yıl Philadelphia’ya taşınmıştı. Ancak radar verisi ve sesli iletişimin yüksek hızlı hatlar üzerinden Philadelphia’daki kontrolörlere aktarılması sırasında yaşanan kesintiler, sistemi felce uğrattı. Yaklaşık doksan saniyelik kesintilerde kontrolörler, uçakların konumunu göremedi ve pilotlarla hiçbir şekilde iletişim kuramadı.
Bu durum, onlarca uçağın aynı anda havada bulunduğu yoğun hava sahasında büyük bir güvenlik riski oluşturdu. Olası çarpışmalar yaşanmasa da beş kontrolörün olay sonrası stres nedeniyle izne ayrıldığı bildirildi. Havalimanı geçici olarak uçuş sayısını azalttı; bu da gecikmelere ve iptallere neden oldu.
Denver’da da Benzer Bir Kesinti Yaşandı
Newark olaylarından kısa bir süre sonra, Denver Hava Yolu Trafik Kontrol Merkezi’nde de benzer bir arıza meydana geldi. Yaklaşık doksan saniye süren kesinti sırasında radar ekranları karardı ve pilotlarla iletişim kaybedildi. Denver’daki kontrolörler, yedek frekans sistemlerini devreye alarak kontrolü kısmen yeniden sağladı.
Newark’taki gibi bu olayda da kaza yaşanmadı. Ancak arızaların birbirine çok yakın tarihlerde ve farklı şehirlerde gerçekleşmesi, sistematik bir zafiyet olabileceği yönünde soru işaretleri doğurdu.
FAA’dan Acil Önlemler ve Kapsamlı İnceleme
ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA), olayların ardından soruşturma başlattığını duyurdu. FAA’nın açıkladığı ilk önlemler arasında şunlar yer aldı:
- Personel Takviyesi: Ülke genelindeki ciddi personel açığını kapatmak için 3.500 yeni hava trafik kontrolörü alımı planlanıyor. Şu an görevde olan yaklaşık 14.000 kontrolörün yeterli olmadığı belirtiliyor.
- Altyapı Yatırımları: Philadelphia’daki TRACON tesisine üç yeni yüksek bant genişliğine sahip iletişim hattı ekleniyor. Geçici yedek sistemler devreye alınarak fiber optik altyapıya geçiş hızlandırılıyor.
- Sistem Yenilemesi: ABD Ulaştırma Bakanı Sean Duffy, sistemin acilen modernize edilmesi gerektiğini belirtti. Eskiyen donanımlar, yetersiz yedekleme sistemleri ve yıllardır yapılmayan yatırımlar, çok daha büyük sorunlara yol açabilir.
Sistem Baskı Altında: Altyapı ve İnsan Kaynağı Yetersizliği Öne Çıkıyor
Pandemi sonrası hava yolculuğunun hızla artması, mevcut sistemin üzerindeki yükü daha da artırdı. Teknik arızaların sadece birkaç saniye sürmesi bile uçuş güvenliğini riske atmaya yetiyor. Bu durum, sistemin acil olarak güçlendirilmesi gerektiğini açıkça ortaya koyuyor.
Şu an için Newark ve Denver’daki hava trafik kontrol merkezleri daha sıkı önlemlerle faaliyetlerini sürdürüyor. Ancak uzmanlar, sorunun tamamen çözülmesi için uzun vadeli yatırımların ve yapısal değişimlerin kaçınılmaz olduğunu vurguluyor.
