Jet motorları, modern havacılığın vazgeçilmez parçalarıdır ve dünya genelinde bu alanda faaliyet gösteren önde gelen üreticiler tarafından üretilir. Jet motorları pazarında söz sahibi olan şirketler, yüksek teknoloji ve mühendislik becerileriyle dikkat çeker. Bu yazıda, en büyük jet motoru üreticilerini ve onların önemli motor serilerini inceleyeceğiz.
General Electric Aviation
General Electric (GE) Aviation, turbofan motorları pazarında en büyük paya sahip üreticilerden biridir. GE, Boeing 767, Boeing 747 ve Airbus A330 gibi uçaklarda kullanılan CF6 motorlarıyla bilinir. GE90 motorları yalnızca Boeing 777 için tasarlanmıştır ve Genx motorları Boeing 747-8 ve Boeing 787 Dreamliner için geliştirilmiştir. Ayrıca, Airbus A350 için de önerilen bu motorlar, GE’nin geniş bir ürün yelpazesine sahip olmasını sağlar.
Askeri havacılıkta, GE motorları ABD Hava Kuvvetleri’nin F-16 filosunun %80’ine güç sağlamaktadır. F110, F404 ve F414 motorları ise ABD Donanması’nın F/A-18 Hornet ve Super Hornet uçaklarına enerji verir.
GE, Rolls-Royce ile ortaklaşa geliştirdiği F136 motoruyla F-35 Müşterek Taarruz Uçağı için de katkıda bulunuyor, ancak bu programın geleceği belirsizdir.
Rolls-Royce
İngiltere merkezli Rolls-Royce, jet motorları üretiminde önemli bir oyuncudur ve özellikle RB211 ve Trent serileriyle tanınır. Rolls-Royce motorları, Airbus A320, McDonnell Douglas MD-90 ailesi ve Boeing 717 gibi uçaklarda kullanılır.
Rolls-Royce Trent 970 motorları, Airbus A380’e güç veren ilk motorlar arasında yer alır. Harrier “Dikine Kalkan” uçağında kullanılan Pegasus motorları, itme vektörlü teknolojisiyle bilinir ve bu motor, Rolls-Royce’un devraldığı Bristol Siddeley tasarımıyla üretilmiştir. Ayrıca, Panavia Tornado’da kullanılan RB-199 motoru da Rolls-Royce’un askeri jet motorları arasındadır.
Pratt & Whitney
ABD merkezli Pratt & Whitney, GE ve Rolls-Royce’un ardından pazar payında üçüncü sırada yer alır. Şirket, Raytheon Technologies’in bir yan kuruluşudur ve sivil ile askeri havacılıkta geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. JT9D motorları, Boeing’in orijinal 747 “Jumbo jet”ine güç sağlamak için kullanılmıştır. PW4000 serisi ise Airbus A310, Airbus A300, Boeing 747, Boeing 767 ve diğer uçak modellerinde yer alır.
PW4000 motorları, ETOPS (Uzatılmış İkiz Operasyonlar) için onaylıdır ve farklı fan çaplarıyla tasarlanmıştır. Pratt & Whitney’in F119 ve F135 motorları, sırasıyla F-22 Raptor ve F-35 Lightning II uçaklarına güç sağlamaktadır. F100 motoru ise F-15 Eagle ve F-16 Fighting Falcon uçaklarında kullanılmaktadır. GE F110 motorları ise bu uçakların daha yeni modellerinde görev yapmaktadır.
Safran Snecma
Fransa merkezli Snecma (şimdi Safran SA’nın bir yan kuruluşu), sivil ve askeri uçak motorları, fırlatma araçları ve uydu motorları tasarlayıp üretir. CFM International, Snecma ve General Electric ortaklığında üretilen CFM56 motorları, dünya genelinde 4.900’den fazla uçağa güç sağlamaktadır. Snecma ayrıca General Electric CF6-80 ve GE90 programlarının önemli bir ortağıdır.
Yüksek itki segmentinde Engine Alliance GP7000 programında da yer alır. Bu motorlar, Airbus A380 için iki seçenekten biri olarak kullanılır.
Safran, Suhoy Superjet 100 için PowerJet SaM146 motorları üretmek amacıyla NPO Saturn ile ortaklık yapmıştır. Askeri motorları arasında SNECMA Atar, SNECMA M53 ve SNECMA M88 motorları bulunmaktadır.
CFM International
CFM International, GE Aircraft Engines ile Fransız Snecma’nın ortak girişimidir. Şirket, CFM56 serisi motorlarıyla tanınır ve bu motorlar Boeing 737, Airbus A340 ve Airbus A320 ailelerinde kullanılır. CFM International ismi, GE’nin CF6 ve Snecma’nın M56 motor serilerinden türetilmiştir. CFM56, dünya genelinde geniş bir kullanıcı kitlesine sahiptir ve bu motor serisi, pazarın en çok tercih edilen modellerinden biridir.
Dünya jet motorları pazarında, General Electric, Rolls-Royce, Pratt & Whitney ve Safran gibi devler lider konumda bulunur. Her biri, sivil ve askeri havacılığa yönelik güçlü motorlar üreterek sektördeki teknolojiye öncülük etmektedir.
Dünyada uçak motoru üreten ülkeler
Dünyada jet savaş uçakları ve bu uçaklara ait motorları bağımsız olarak üretebilen ülkeler ABD, Rusya, Fransa ve Çin’dir.
