2024 yılında Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), havayolu gelirlerinin ülkeler bazında bloke edilmesi sorununa dikkat çekti. Mısır, Nijerya, Pakistan, Bangladeş, Lübnan, Venezuela ve bazı diğer ülkelerde ciddi döviz likidite sıkıntıları, finansal kısıtlamalar ve zayıf düzenleyici yapılar nedeniyle havayolları, kazandıkları gelirleri ülkeye geri gönderemiyor.
IATA raporuna göre, bu ülkelerde devletler dövize erişimi kısıtlıyor veya banka transferlerinde gecikmeler yaşanıyor. Sonuçta, havayolu şirketlerinin yaklaşık 1,3 milyar dolar gelirleri bloke edilmiş durumda.
Bloke Gelirler Havacılık Sektörünü Nasıl Etkiliyor?
Uluslararası uçuşlarda elde edilen gelirler genellikle yerel para biriminde toplanıyor. Ancak, bu gelirlerin ABD doları veya euro gibi dövize çevrilip şirket merkezlerine aktarılması süreçlerinde engellerle karşılaşılıyor. Uzun süren transfer gecikmeleri veya tamamen bloke edilen paralar, havayolu şirketlerinin nakit akışını olumsuz etkiliyor. Bu durum, güzergâh planlamaları, yatırım kararları ve operasyonların sürdürülebilirliği üzerinde ciddi baskı oluşturuyor.
IATA’nın ICCS Sistemi Yetersiz Kalıyor
IATA’nın ICCS sistemi, havayollarının finansal işlemlerini merkezi olarak yönetmesine ve uluslararası para transferlerini kolaylaştırmasına rağmen, bazı ülkelerdeki döviz kısıtlamaları bu sistemin etkinliğini sınırlandırıyor.
Nijerya, Pakistan ve Bangladeş gibi ülkelerde döviz krizleri ve ekonomik belirsizlikler nedeniyle havayolları hâlâ büyük meblağlarda gelirlerini geri alamıyor. Özellikle Nijerya’da dolar sıkıntısı, bazı havayollarını ön ödeme ile bilet satmaya veya seferlerini azaltmaya zorladı.
Bölgesel Finansal Zorluklar ve Genişleyen Sorunlar
Lübnan’daki uzun süredir devam eden bankacılık krizi ve belirsiz finansal stratejiler, ülkeyi riskli bir pazar haline getiriyor. Venezuela’da ise para kontrolü ve ekonomik dalgalanmalar sorunları büyütüyor. Mısır’da ise havalimanı yatırımlarına rağmen finansal yönetimdeki eksiklikler dikkat çekiyor. IATA, bu tür finansal darboğazların sürdürülebilir havacılık büyümesini olumsuz etkileyebileceği uyarısını yapıyor.
Havacılık Sektöründe Geniş Kapsamlı Etkiler
Havayolu endüstrisi, 2023 yılında pandemi sonrası toparlanma sürecinde net 27,4 milyar dolar kar elde etti. Ancak düşük kar marjları ve bölgelerdeki finansal kısıtlamalar, bu kazanımları tehdit ediyor. Bloke edilen yüz milyonlarca dolar, havayolu şirketlerinin küresel ağ planlamasını zorlaştırıyor, yeni yatırımları sınırlıyor ve yolcu hizmetlerinde aksamalara yol açabiliyor.
IATA’dan Hükümetlere Çağrı
IATA, hükümetlere havayolu gelirlerinin blokajına son verilmesi çağrısı yaptı. Havayolları bankalar değil, dolayısıyla gelirlerinin resmi para rezervi olarak kullanılmasının ekonomi için çözüm değil sorun oluşturduğunu vurguladı. Düzenleyici otoritelerin uluslararası finansal standartlara uygun hareket etmesi ve havacılık sektörüyle şeffaf iletişim sağlaması gerektiği ifade edildi.
